Her deprem felaketinden sonra yaptığımız gibi Türkiye’nin farklı bölgelerindeki deprem risklerini konuşuyoruz. Ancak bunu yaparken fiziksel-görsel muadillerini değil, çoğunlukla uzmanların yıllar içinde söylediklerini hatırlıyoruz. Örneğin beyin sarsıntısı risk haritalarıecek üzere.
Türkiye’nin deprem riski yüksek tektonik bir yapıya sahip olduğunu hepimiz biliyoruz. Ancak öğrenirken ilk gördüğümüz şeylerden biri olan kıpkırmızı harita, görünüşe göre fay sınırları hakkında yeterince gerçek bilgi vermiyor. Bu görünüm içinde uzman yerbilimcilerin açıklamalarınadayanır.
Bahsettiğimiz harita, yıllardır her okulun duvarında asılı duran şu meşhur sarıdan kırmızıya renk kaydırmalı harita:
Evet, bu harita Türkiye’de deprem riskinin yüksek olduğu bölgeler hakkında bilgi veriyor. En son 2018 yılında güncellenmiştir. Ancak bu bilgiler doğrudan fay hatları hakkında gerçek bilgiler içermemektedir. Yeni nesil teknolojilerle yapılan ölçümler sayesinde, Daha detaylı sonuçlar alabilirsiniz.Pek çok olasılık vardır.
Önce Jeolog Prof. Dr. Celal Şengör’den dinleyelim. Yukarıdaki haritadan bahsederken “Bunu görünce sinirlerim bozuluyor…” diyor:
Fox Haber’e konuk olan Celal Şengör, yukarıdaki görüntünün 14. dakikasından itibaren ekrana yansıtılan harita hakkında konuştu. “Bak şimdi Doğu Anadolu fayını çizmiş, o Doğu Anadolu fayından güneye gideni de çizmesi lazım ki ben bu depremi anlayabileyim.”der ve ayağa kalkar ve kırmızı bölgeleriniz aslında kusurlu değildir. “Sözde deprem riski çekildi”alanların olduğunu belirtir.
Yukarıdaki harita da dahil olmak üzere Türkiye’de ayrıntılı bir risk haritası yoktur:
İTÜ Jeoloji Mühendisliği Sorumlusu Prof. Dr. Cenk Yaltırak; risk haritalarında 100 metre X 100 metrelik bir alana denk gelecek noktalar bazında “spektral yer ivmesi” hesaplanması gerektiğini belirtir. Spektral yer ivmesi Yaltırak’ın da belirttiği gibi yaşam alanınızın bir depremden ne kadar ve nasıl etkileneceğini öğrenmenizi sağlayan bir parametredir.
“Bu deprem gösterdi ki aslında çizilen yerlerde o faylar yok… Fayların yeri 1-2 kilometre değişebilir”
()
NTV’ye konuk olduğu Kahramanmaraş’taki depremi değerlendiren Yaltırak; Risk haritalarının kaynağı olan ve fay sınırlarının yerlerini gösteren haritaların çok sağlam olmadığı bilgisini de teyit etti. Yaltırak’a göre tarımsal faaliyetlerden ve ölçüm hatalarından dolayıFay sınırlarının yerleri 1-2 kilometre değişebilir.
Peki riskle ilgili en bilinen harita güncel değilse, detaylı bilgi alamıyorsak yaşadığımız yerde beyin sarsıntısı riskini nasıl doğru öğrenebiliriz?
Bunun için birden çok harita ve rapora dayalı yüksek doğruluklu yorumlara ulaşmak mümkündür. Eğer öğrenmek istediğin “İstanbul’da deprem riski çok yüksek” gibi yüzeysel bilgiler yerineOturduğunuz mahalle veya sokakta riske ulaşmak istiyorsanız kullanabileceğiniz şehirlere göre yayınlanmış birçok detaylı harita ve rapor bulunmaktadır.
Aşama 1: MTA tarafından yayınlanan YENİLENEN CANLI Fault MAP hizmetini kullanın; çünkü 1900’den günümüze oluşan fay sınırlarını gösteriyor.
1/250.000 ölçekli olarak hazırlanmış ve Celal Şengör de referanstır. Bu harita fay hatlarının yerlerini ve etkileyeceği alanları çok detaylı ve güncel bir şekilde göstermektedir. Kahramanmaraş Depremi sonrasında da güncellenmiştir. Tek yapmanız gereken Türkiye haritası üzerinde bulunduğunuz kutucuğun üzerine tıklayarak yaşadığınız bölgenin daha detaylı haritasına ulaşmak. Bu PDF belgesinde yaşadığınız bölgeyi yakınlaştırarak mevcut durumu görebilirsiniz. içinde.
Her zaman çalışmaz, ancak yukarıdaki bilgileri görebileceğiniz etkileşimli bir harita da vardır:
Fay hatlarının bu etkileşimli haritası, doğrudan yaşadığınız yerden ve hatta evinizden, Adım # 1’deki haritadan alınan temel bilgiler üzerine kuruludur. fay sınırının altından geçip geçmediği gösteriyor. Ancak bu bilgi, yaşadığınız yerin deprem riskinin yeterli olmadığını belirtmiştik. hatta fay sınırlarının bulunduğu yerlerde hatalı temsiller yapılabilir.
Giriş yaptıktan sonra hizmete erişimde herhangi bir zorluk yaşamıyorsanız bu interaktif haritaya AFAD’ın Türkiye Beyin Sarsıntısı Haritaları hizmetinden e-Devlet üzerinden de ulaşabilirsiniz.
Adım 2:Her bir ilimiz için AFAD ve valilikler tarafından ortaklaşa yazılan ayrıntılı İl Afet Risk Azaltma Planlarını (IRAP) inceleyin:
Türkiye’de yaşadığınız il ve bölgelere ilişkin bulabileceğiniz en kapsamlı rapor, AFAD’ın 81 ilin tamamı için hazırladığı Afet Risk Azaltma Planları raporlarıdır. Buna rağmen ve ne yazık ki 6 Şubat’ta yaşanan Büyük Güneydoğu Depremlerinden sonra bu raporda Kahramanmaraş ile ilgili yazılanlar yeniden gündeme geldi. Aslında muhabirinden akademisyenine kadar herkes farkındaydı ama toplum bu bahisten pek haberdar değildi. Artık onun varlığı ve nerede yaşadığımız hakkında daha fazla şey öğrenmemizi engelleyecek hiçbir mazeretimiz yok. Burada bulabilirsiniz.
Aşama 3:Yaşadığınız şehrin lokasyon haritalarına mutlaka bakmalısınız çünkü lokasyon birden fazla fay sınırından daha önemlidir.
Birden fazla uzmana göre toprak haritaları fay hatlarından daha etkilidir. Çünkü depremin daha şiddetli hissedilmesine neden olur ve yıkımın etkisini artırır. Örneğin 2020 İzmir Depremi sonrası ODTÜ’nün yayınladığı bir rapordan bahsedelim. Depremin en çok yıkıldığı Bayraklı, Manavkuyu bölgesindeydi. Olması gerekenden 3 ila 5 kat daha şiddetli hissedildi. Manavkuyu bölgesindeki yer binlerce yılda başka yerlerden taşınmış alüvyonlu topraklardan oluşuyor.
Adım #4:Belediyeler tarafından yayınlanan deprem risk raporlarına göz atın
İstanbul, İzmir ve Ankara büyükşehir belediyeleri tarafından yayınlanan yeni deprem risk raporları, ilçe ve mahallelere göre bu şehirlerde tahmini yıkılacak bina sayısı ve ölü sayısını veriyor. Etkileşimli bir harita üzerinde olmasa da birden fazla rapor, yaşadığınız bölgeler hakkında detaylı bilgilere ulaşmanızı sağlar. Aşağıdan hızlıca 3 büyük şehir için yayınlanan raporlara göreDiğer şehirler için belediyelerinizle iletişime geçebilirsiniz.
- İstanbul İli Muhtemel Deprem Kayıplarına İlişkin Varsayımların Güncellenmesi Projesi (2019)
- İzmir Sarsıntı Senaryosu ve Master Planı (2018)
- Ankara’nın Beyin Sarsıntısı Tehlikesi ve Riski Çalıştayı Tutanakları (2008)
Adım 5:Son olarak yukarıdaki adımlara göre riskiniz yüksek ise oturduğunuz binanın hasar tespitini yaptırın.
Türkiye’deki birçok ev sahibinin hasar tespit maliyetleri ve olası maliyetleri olumsuz sonuçlar Maddi güçleri yetmediği için hasar tespiti yaptırmadıkları biliniyor. Ancak beyin sarsıntısı riskini göz önünde bulundurarak bu tespiti yaparak kendinizin, ailenizin ve oturduğunuz binadaki herkesin hayatını kurtarabilirsiniz.
İstanbul’da yaşıyorsanız, kiracı olsan bile Evinizin deprem riskini kontrol ettirebilirsiniz. Üstelik sonuç olarak zorunlu yaptırım yok:
- Aşama 1:İlk olarak İBB’nin Yapı Tespiti sayfasına gidiyoruz,
- Adım 2:Başvuru butonuna tıklıyoruz ve forma ulaşıyoruz,
- Aşama 3:Kişisel Bilgilerimizi giriyoruz,
- Adım #4:Bina Bilgilerimizi giriyoruz,
- Kiracı isek burada kiracı olduğumuzu belirtiriz,
- Adım 5:Sözleşmeyi okuyup onaylıyoruz,
- Görsel yükleme alanında bir gayrimenkulümüz varsa tapu senedimiz,
- Kiracıysak, kira sözleşmemizin bir resmini veya bir faturayı yükleriz.
- Kimlik ön ve arka fotoğraflarımızı yüklüyoruz.
- Adım #6:İşlemi bitirmek için Kaydet düğmesine tıklayın.
Başvuru adımının ardından bakanlık tarafından yetkilendirilmiş İBB yapı tespit ekipleri verdiğiniz adrese gelir; Binanın kolon ve kirişleri, beton kalitesi, kat planı, dış ölçüleri ve düzensizlikleri belirlenir. Sonuçlar bir algoritma ile değerlendirilir ve bina “deprem güvenlik oranı”tespit ediliyor.
Bir risk tespit edilirse herhangi bir yaptırım uygulanmaz, sadece bilgi alırız. Belediyeler, maliklerin dilerse, binanın kentsel dönüşüm kapsamında güçlendirilmesi veya yenilenmesi için idari işlem başlatabilir. Tabii ki, mal sahiplerine veya kiracılara harç muafiyeti, kira yardımıyanı sıra takviyeleri.
