Kazakistan’ın başkenti Astana’da düzenlenen Suriye bahisli 19. Astana’da görüşmelerinin ardından Türkiye, Rusya ve İran’ın yayınladığı ortak bildiride, mültecilerin ve yerinden edilenlerin Suriye’de yaşadıkları yerlere geri dönüşlerinin kolaylaştırılması gerektiğine vurgu yapıldı.
Kazakistan’ın başkenti Astana’da Suriye’deki ateşkesin garantörleri Türkiye, Rusya, İran ile Suriye hükümeti ve muhalefetinden heyetlerin iştirakiyle dün başlayan Suriye bahisli 19. Astana görüşmelerinin ana toplantısı bugün gerçekleştirildi. Toplantıda Türkiye’yi Dışişleri Bakanlığı Suriye Genel Müdürü Selçuk Ünal, Rusya’yı Suriye Özel Temsilcisi Alexander Lavrentiev, İran’ı Dışişleri Bakanı Danışmanı Ali Asgar Hacı temsil etti. Oturumun ardından görüşmelerin sonuç bildirisi yayımlandı. Buna göre Suriye konulu 19. Astana görüşmelerinde, son uluslararası ve bölgesel gelişmeler incelendi, Suriye krizinin barışçıl çözümüne yönelik Astana görüşmelerinin önemine dikkat çekildi. Suriye’nin egemenliğine, bağımsızlığına, birliğine ve toprak bütünlüğüne ve ayrıyeten BM Şartı’nın amaç ve ilkelerine yönelik sarsılmaz bağlılık yeniden teyit edilirken, bu ilkelere evrensel olarak saygı gösterilmesi ve uyulması gerektiğinin altı çizildi.
Kampları hedef alan saldırılar kınandı
Taraflar, terörizmin her biçimi ve tezahürüyle mücadele etmek için birlikte çalışmaya devam etme, sınır ötesi saldırılar, sızma olayları da dahil olmak üzere komşu ülkelerin ulusal güvenliğini tehdit etme, Suriye’nin egemenliğini ve toprak bütünlüğünü baltalamayı amaçlayan teşebbüslere karşı durma kararlılıklarını tabir etti. Sivil tesislerin, yerinden edilenlerin kaldığı kampları maksat alan ve pak insanların ömrünü yitirmesiyle sonuçlanan akınlar da dahil olmak üzere Suriye’nin farklı noktalarında farklı isimler altında bulunan terörist grupların ve bunlara bağlı kurumların artan varlığı ve faaliyetleri de kınadı. Suriye’nin kuzeyi ile ilgili tüm düzenlemelerin tam olarak uygulanması gerekliliğinin altını çizildi.
İdlib gerginliği azaltma bölgesindeki durumun detaylı olarak incelendiği görüşmelerde, bölgedeki durumun sürdürülebilir bir biçimde normalleşmesinin sağlanması ve insani durumun güzelleştirilmesi için daha fazla efor gösterilmesi konusunda mutabık kalındı. İdlib ile ilgili tüm muahedeleri tam olarak uygulayarak alanda sükuneti müdafaanın gerekliliği vurgulandı.
“Suriye krizine askeri bir çözüm bulunamayacağı” vurgusu
Taraflar ayrıyeten, Suriye’ye ait olması gereken petrol gelirlerinin yasa dışı yollarla ele geçirilmesine ve transfer edilmesine karşı olduklarını yineledi. Sivil altyapılar da dahil olmak üzere İsrail’in Suriye’ye yönelik askeri saldırıları da kınandı. Taraflar Suriye ihtilafına askeri bir çözüm bulunamayacağını vurgularken, BM Güvenlik Konseyi’nin 2254 sayılı Kararı doğrultusunda uygulanabilir ve kalıcı siyasi süreci ilerletme taahhütlerini tekrarladı. Suriye ihtilafının siyasi tahlilinin teşvik edilmesi konusunda Suriye Ulusal Diyalog Kongresi sonucunda kurulan Anayasa Komitesinin rolüne vurgu yapıldı. Suriyeli tarafların yapan bir yaklaşımla Suriye Anayasa Komitesi toplantılarının 9. çeşidinin bir an evvel yapılması davetinde bulunuldu. Anayasa Komitesi’nin faaliyetlerinin herhangi bir bürokratik ve lojistik engele takılmadan yürütmesi gerektiğinin altını çizildi. Komitenin çalışmalarında, anayasal reformu halkın onayına sunma ve taslağı hazırlama yetkisini yerine getirmesi, çalışmalarında ilerleme kaydetmesi istendi.
İnsani yardımların arttırılması çağrısı
Suriye’deki insani duruma ait önemli tasaların yinelendiği belirtilen bildiride, önkoşul olmaksızın ülke genelindeki tüm Suriyelilere yönelik pürüzlerin kaldırılması ve insani yardımın artırılması gerektiği vurgulandı. Milletlerarası topluma, Birleşmiş Milletlere ve bünyesindeki insani yardım kuruluşlarına, su, elektrik, sanitasyon, hastane, okul ve hastane üzere temel altyapının onarımı dahil olmak üzere Suriye’ye yardımlarını arttırma, insani durumun iyileştirilmesine ve siyasi çözüm sürecindeki ilerlemeye destek olma çağrısında bulunuldu.
Mültecilerin ve yerinden edilenlerin Suriye’deki ikamet yerlerine dönüşü
Bildiride ayrıyeten, mültecilerin ve ülke içinde yerinden edilen bireylerin milletlerarası insancıl hukuka uygun olarak Suriye’de yaşadıkları yerlere inançlı ve istekli dönüşlerinin kolaylaştırılmasının sağlanması vurgulandı. Bu bağlamda memleketler arası toplum, Suriyeli mültecilere ve yerinden edilen şahıslara gerekli yardımı sağlamaya çağrıldı. Taraflar bu mevzuda Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği ve öteki milletlerarası kuruluşlar dahil olmak üzere tüm ilgili taraflarla diyaloğu sürdürmemeye hazır olduklarını bir defa daha tekrarladı.
Tutukluların/kaçırılanların karşılıklı olarak özgür bırakılması konusu
Astana formatının ilgili Çalışma Kümesi çerçevesinde tutukluların/kaçırılanların karşılıklı olarak özgür bırakılmasına ait operasyonları sürdürme kararlılıklarını yineleyen taraflar, Çalışma Kümesi’nin Suriyeli taraflar ortasında inanç tesis etmek için tesirli ve gerekli olduğu kanıtlanmış eşsiz bir sistem olduğunun altını çizdi.
Ayrıca Suriye sorununa ek olarak, ortak siyasi ve ekonomik iş birliğini teşvik etmek için farklı alanlarda üçlü uyumu güçlendirme niyetlerini teyit eden taraflar, gözlemci ülkeler Ürdün, Irak ve Lübnan delegasyonları ile Birleşmiş Milletler ve Memleketler arası Kızılhaç Komitesi temsilcilerinin Astana görüşmelerine iştirakini takdirle karşıladı. – ASTANA
